nr. 27 april 2022

Details
Hits: 30

Periodiek 27, april 2022

 

                                                                                  Samenvatting

 

 

Katholieke beleving in de vijftiger jaren

Beschrijving van de beleving van het katholieke geloof in de vijftiger jaren, zoals veelvuldig kerkbezoek, leren van de catechismus vanaf de eerste klas lagere school, het ontvangen van een deel van de zeven sacramenten beginnend met het heilig doopsel bij de geboorte en eindigend met het heilig oliesel vlak vóór het overlijden. Kinderen gingen ieder dag naar de ochtendmis en op zondagen was er ook vaak nog een mis in de namiddag. Hiervan is in de huidige tijd nagenoeg niets overgebleven.

Piet Hegger tekst, Astrid Ongersma en Giel Xhonneux plaatjes

 

 

Katholieke arbeidersbeweging na 1945

De geestelijkheid had vroeger een grote invloed op het sociale leven, waaronder ook bij het ontstaan van vakbonden. Zo ontstond in 1925 het Rooms-katholiek WerkliedenVerbond, de RKWV. In 1945 kwam deze bond terug onder de naam Katholieke ArbeidersBeweging, de KAB. Hiernaast bestond er de RK Mijnwerkersbond, die in 1945 werd opgericht. In dit artikel zijn foto’s opgenomen van het bestuur van de RK Mijnwerkersbond in 1955 en het bestuur van de KAB in 1958 en 1968. In 1968 werd de naam van de KAB veranderd in Nederlands Katholiek Vakverbond, de NKV. In 1976 gingen er verschillende vakbonden samen en ontstond de huidige FNV.

Fons Meijs

 

 

Gulpen in reisboek van Limburg  ± 1947

Rond 1945 kwam er een prachtig reisboek over Gulpen uit, waaruit delen van de originele tekst in oude spelling weergegeven zijn. Onderwerpen waren bijv. geschiedenis van Gulpen, bevolking, aard der plaats, het verkeer, instellingen (zoals gemeentesecretarie, kerken, scholen, brandweer, RK Middenstandsvereeniging), verenigingen voor sport en ontspanning (zoals voetbalclub, turnclub, zangvereenigingen en harmonie), bezienswaardigheden voor de toeristen (zoals de Gulpener bierbrouwerij, de Vischkweekerij, het Mariamonument, kasteel Neubourg en de Burggraaf), folklore (zoals de schutterij, kermis in de zomer, veemarkt, weekmarkt, processies), 4 wandeltochten, logiesgelegenheden (hotel Bergland en hotel Loozen en enkele campings). Een en ander gelardeerd met  mooie oude foto’s. Er werd ook veel informatie in het blad De Maasgouw gevonden.

Jo Somers

 

 

Hoeve Hommerich

Hoeve Hommerich ligt tussen Gulpen en Mechelen net boven Partij even voorbij de Bek. Dit artikel is een samenvatting van een uitgebreid artikel van 24 bladzijden van Philippe van Wersch. In 1934 is er een grote, alles verwoestende brand geweest toen Joseph van Wersch er woonde. De locatie van deze boerderij was wat lager dan de huidige hoeve Hommerich. Het is onduidelijk hoe oud de hoeve precies is. Een bekend onderzoeker, pater H. Mosmans C.SS.R uit klooster Wittem noemt in zijn boek Heren van Wittem dat Karel V in 1531 beveelt hof Hooberch  in ’t land van Wittem “vrij te laten van alle taxen en contributiën”. Later blijkt dat hoeve Hommerich te zijn.

Door de eeuwen heen is de hoeve vaak van eigenaar en pachter veranderd. Zo was de hoeve in 1397 eigendom van de Heer van Wittem en werd de hoeve in 1930 verkocht aan Henri van Lotringen, textielhandelaar in Veldhoven. In de tussenliggende periode waren er vele verschillende eigenaren.

In zijn artikel besteedt Philippe van Wersch veel aandacht aan de pachters vanaf de 18de eeuw tot nu. In maart 1881 kwam er een familie Hollands op Hommerich wonen, die in 1932 wegens  opheffing van het bedrijf al hun vee en gereedschappen etc. verkocht. In 1932 werd Joseph van Wersch de volgende pachter, waarna deze in 1934 na een grote brand naar een andere boerderij vertrok. Er staat een mooie foto bij van zijn gezin op de brug over de Geul.  In 1935 pachtte Willem van Wersch de afgebrande hoeve van Henri van Lotringen en bouwde deze al snel weer helemaal op volgens de bijgevoegde plattegrond. In 1951 kon Willem de pacht overdragen aan zijn zoon Jeu van Wersch, Uiteindelijk werd de hoeve in 1989 aan de laatste pachter, Harrie van Wersch verkocht. Hij verbouwde de voormalige stallen en schuren tot mooie vakantieappartementen met een prachtig uitzicht over het omringende land.

Fons Meijs

 

 

Gulpen in de Koude oorlog

Dit is een beschrijving van de maatschappelijke achtergrond, de opzet en inrichting van het BB-gebouw (Bescherming Bevolking), gevestigd aan de Beversbergweg. Dit gebouw met atoomkelder werd kort na de Tweede wereldoorlog gebouwd als  reactie op de dreiging van de Koude oorlog met de toenmalige Sovjet Unie. Het BB-gebouw was onderdeel van een organisatie genaamd Bescherming Burgerbevolking, die in de tachtiger jaren weer werd ontmanteld toen de dreiging op een atoomoorlog nagenoeg verdwenen was. Jo Somers heeft de oude  Hinderwetvergunning uit 1968 in het archief van de Rijkheyt gevonden met zeer interessante informatie, zoals over opslag van radioactieve stoffen. Ook heeft hij foto’s van het interieur en aanwezige technische apparatuur genomen vlak voordat de atoombunker definitief dichtgemetseld werd in verband met woningbouw.

René Hick tekst, Jo Somers foto’s

 

 

Kleine wetenswaardigheden

Een bericht in dagblad De Tijd uit 1925 dat er een geheime branderij ontdekt was in Gulpen.

Een processtuk uit 1767 over een slaande ruzie in Gulpen onder het uitschelden voor “Hondsvot”.

Twee berichten uit de Limburger Koerier uit 1890 over kwakzalvers op de markt en een bericht uit 1935 over een onjuiste aankondiging van het overlijden van het meisje dat Bernadette uitgebeeld had tijdens de inhuldigingsfeest van het Mariabeeld op de Gulperberg.

Jo en Jan Somers

 

 

Bakkerij de la Haye, Rosstraat 8

In onze jeugdjaren was er in de Rosstraat op nr 8 de bakkerij van de la Haye. De naam de la Haye was al in 1614 aanwezig in Gulpen en in het artikel wordt nader ingegaan op de familiegeschiedenis. De “bakkerstak” zijn afstammelingen van Leonard de la Haye. Een van Leonard’s kleinzonen is Josephus Maximiliaan, die de bakkerij in de Rosstraat begon tussen 1900-1910. Hij staat met zijn gezin op een tweetal foto’s afgebeeld. Zoon Leo nam de zaak van zijn vader in 1937 over. Leo’s dochter Tiny staat samen met voormalig wethouder Philip Laheij (geen familie) in de deur van de bakkerij op een oude foto.

Het pand aan Rosstraat 8 is al behoorlijk oud en staat al op de kadasterkaart van rond 1826. Het pand was in 1831 eigendom van Mathijs Theodoor Cleven en echtgenote, daarna van hun dochter Sophia Carolina Cleven respectievelijk van zoon Jan Hendrik Theodoor Cleven en in 1892 van diens dochter Laura Henriette Margaretha Cleven. Deze was getrouwd met Gustaaf Eduard Frings, die tot de notabelen van Gulpen behoorde en meerdere panden bezat. Frings verkocht het pand aan weduwe Haack-Hermans die het op haar beurt in 1979 verkocht aan het echtpaar Lamers-van der Heide. Deze verbouwden het pand in 1980 tot de huidige fysiotherapiepraktijk, die sinds 2001 eigendom is van de twee zonen, Tjeerd en Nils.

Piet Hegger

 

 

Gouden verjaardag St. Caecilia, muziekfeest in 1906

Zangvereniging St.Caecilia is in 1856 opgericht en is als 166-jarige vereniging nog steeds zeer actief in Gulpen. St. Caecilia vierde graag haar jubileum, zoals in 1906 (50 jaar), 1931 (75 jaar), 1956 (100 jaar), 1981 (125 jaar) en 2006 (150 jaar). Galopia kreeg de feestgids van hun 50-jarig bestaan in 1906 in bezit, waarin naast advertenties vele muziekfeesten van St. Caecilia staan vermeld. In 1905 had St. Caecilia al een zangprogramma in combinatie met een blijspel georganiseerd. De entreeprijs was 1 Mark !

Het 50-jarig jubilieum in 1906 werd met enorm groot muziekfeest gevierd met optredens van 9 harmonieën, 5 fanfares en  vele zangverenigingen op 4 zondagen in juli en augustus in 1906. Al in januari 1906 wordt het evenement al aangekondigd in de Limburger Koerier. Er was een grote organisatie nodig met een 4-tal organiserende comité ’s met daarin alle bekende namen in Gulpen. De Limburger Koerier van 5 juli geeft een prachtige omschrijving van de openingsactiviteiten. Op 15 juli 1906 trad het enorm grote Koninklijke Zangvereniging Roermonds Mannenkoor op samen met de harmonie van Gulpen. Op 5 augustus was er een wedstijd voor mannenkoren. In het artikel zijn prachtige afbeeldingen van de officiële feestgids en allerlei aankondigingen van toendertijd te zien.

Fons Meijs

 

 

 

Littekens in ons dorp herinneren aan een ver verleden

Tijdens een wandeling door Gulpen worden enkele markante plekken aangewezen vaak met bijbehorende oude foto erbij, zoals de sluitsteen van de ellipsboog over de Gulp uit 1826, de Rijksweg ter hoogte van de Gats met de winkels De Bazaar en Kneepkens, een doorkijk van de markt naar de Rijksweg in 1895, de ”open” Gulp in het centrum in 1915, het overkappen van de Gulp in 1928, de weekmarkt op de Markt in 1931en de kiosk op de markt voor concerten in 1929.

Jo Somers

 

 

Het fornuis

Dit is een leuk verhaal over het fornuis, zoals dat in het midden van vorige eeuw in ieder huis stond en gebruikt werd voor verwarming, koken, bakken en vele andere toepassingen. Een waar multifunctioneel apparaat dus !

Piet Hegger