Dorpsstraat

Details

Hits: 5439

De geschiedenis van de Dorpsstraat in Gulpen.

De Dorpsstraat is in het verleden een van de meest gefotografeerde straten in Gulpen geweest. Dit te oordelen naar de veelheid van foto’ s die in oude boeken, bij ansichtkaartenhandelaren, historische naslagwerken en dergelijke opduiken. Wat ook opvalt is dat al vanaf 1890 foto's bewaard zijn gebleven van deze voor Gulpen, oh zo belangrijke doorgangsweg.

Als eerste valt mij op dat op alle foto's de breedte van de weg gelijk is, daar is nooit iets aan veranderd. Ook de steile helling zal in het verleden vele malen tot groot ongemak hebben geleid. Als tijdens en na een regenbui het water door natuurkrachten gedreven het laagste punt opzocht. Vele foto's zijn uit een tijd dat het asfalt al vele wegen van een harde bovenlaag had voorzien. Maar de, meestal holle onverharde wegen, die 'uitmonden' in de Dorpsstraat zorgden bij regen voor veel wateroverlast. De Beversbergweg mond uit op/in de Dorpsstraat. En met dit water, door de mergel in deze holle wegen wit gekleurd, kwam ook veel modder mee, drijvend naar het laagste punt. Om vervolgens in de Gulp te eindigen.

In het verre verleden was de meeste bebouwing rond de oude kerk gesitueerd. Daar lag toen ook de Burggraaf (aan de Kieuwegracht). Ook vandaag de dag is de 'abschnitsmotte' nog te zien. Op het oude kerkhof is de toren nog te zien als een restant van de in 1927 afgebroken kerk. Deze toren stond er allang voordat de kerk werd gebouwd. Het was een vlucht- en wachttoren met 1,50 meter dikke buitenmuren. Gelukkig heeft Dhr. Broecheler veel tijd en geld in dit monument willen investeren. Het is een van de herkenningspunten van Gulpen. Op foto’s van voor 1924 is deze toren al te zien.

Over de oorzaak van de bebouwing in de Dorpsstraat zijn de volgende twee mogelijkheden aan te geven:

In de eerste plaats toen het kasteel verplaatst werd van de burggraaf naar de plek waar nu kasteel Neubourg staat, werd ook de bebouwing in de Dorpsstraat uitgebreid.

Of in de tweede plaats toen de weg Maastricht­ Aken verlegd werd. Eerst nog liep deze via Scheulder - Landstraat - Heeselsweg - Knibusweg - Groeneweg en dan langs de burggraaf naar de Oude Akerweg, maar later kwam die te lopen via de Beversbergweg - Dorpsstraat - Looierstraat - Nieuwstraat - Oude Akerweg.

Op oudere foto's is in de Dorpsstraat de pomp te zien waar mensen die niet de luxe kenden van een wateraansluiting hun drinkwater moesten gaan halen. Omdat de nieuwsverspreiding niet zoals dat nu gebeurt, zullen er bij deze pomp vele 'nieuwtjes' zijn uitgewisseld. Hetzelfde principe gebeurde in andere dorpen bij de waterput. Daar werd er zelfs bewust gebruik van gemaakt door het ook als reclamezuil te gebruiken.

De beschrijving van de huizen in de Dorpsstraat:

Het huis links vooraan: Het huis staat op de hoek van de Dorpsstraat en de Prof Cobbenhagenstraat. Maar in het verleden heette deze Cobbenhagenstraat, Kerkstraat. Het was immers de straat waar de toenmalige kerk aan gelegen was. Nadat in 1924/25 de huidige kerk is gebouwd is in 1927 de oude kerk afgebroken. Waarschijnlijk is de naam van de straat toen ook veranderd. Toen was er in dit huis een café gevestigd. Op oude foto's is de naam van het café in grote letters boven de deur aangebracht: 'Café W. Jongen'. Tegenover dit café lag het toenmalige bejaardentehuis, in de volksmond "het gesticht' genoemd. De doorgang vanuit de Dorpsstraat liep voor het huidige oude kerkhof door richting Wijlre.

Dit oudendagverblijf moest plaatsmaken voor een brede weg, de huidige brede straat richting Wijlre.

Links naast dit huis (op de foto niet te zien) was zaadhandel Barth.

Het vakwerkhuis. In het verleden werd dit huis vaak vastgelegd op de gevoelige plaat getuige de vele oude foto's die ik nu nog tegenkom. Echter des te ouder de foto's des te slechter is de staat van het huis. Als er tenminste nog van goede of slechte staat gesproken mag worden. Rond 1924 had dit huis een gelijkvloerse ingang en had kleinere en vooral minder ramen in de voorgevel. Op de foto is de ingang door middel van een trap naar een hoger gelegen gedeelte in de woning verlegd. Wat mij altijd opviel aan dit huis was dat de dakpannen aan de voorgevel tegen de muur aan waren bevestigd. De dakpannen werden bevestigd door over de normale "dakpanhaak" een ijzeren "kram" aan te brengen. Dan zat de pan stevig vast. In dit huis woonde een familie Lahaye (Voor de juiste schrijfwijze kan ik niet instaan, wij spraken het uit als 'Luheiku') Naast dit huis (bergafwaarts gezien) woonde een fam. Nix.

Cobbejennengats.

Deze 'gats' loopt achter de huizen van de Dorpsstraat door en mond uit recht tegenover de ingang van de huidige Passage. De ingang naar het winkelcentrum van Gulpen. De naam van de gats in verband brengen met de naam Cobbenhagen is mogelijk want de kaarsenfabriek van Cobbenhagen heeft aan de toenmalige Kerkstraat gelegen.

Bakkerij Hoppermans

Twee generaties van de familie Schutter en twee van de naam Hoppermans zorgden daar in totaal voor 116 jaren Gulpense bakkershistorie.

Als we teruggaan in de geschiedenis, dan zien we dat voor het du José Austen en Rikki Hoppermans, Hubert Hoppermans, de vader van Rikki, en chronologisch daaraan voorafgaand Schutter junior en senior (zoon en vader) in hetzelfde pand sinds 1888 eenzelfde bakkersbedrijf uitoefenden. Het ingesloten pand aan de Dorpsstraat staat overigens gedateerd op het verre jaartal 1670.

HOTEL - CAFé - ????OOM - LEMMENS - RESTAURANT - NATIONAL

Deze woorden stonden op de gevel in 1950 van het volgende pand geschilderd. Hier waren diverse verenigingen die deze locatie als hun 'clublokaal' beschouwden. In mijn jeugdjaren (geboren 1947) was er de familie Zink die deze zaak runde. Maar in de vijftiger en zestiger jaren was een café niet voldoende om ook het huishouden te runnen. D'r Lou Zink reed ook taxi en had een transportbedrijf en had in de schutterij een belangrijke functie. Daarna heeft een dochter van deze Lou de zaak samen met haar man, Olieschlager, voortgezet.En nu is de naam Koerts al enkele jaren aan deze zaak verbonden.

Hotel de la Poste.

In het boekwerk: Het Geuldal, In en om Valkenburg door H. Witte (1898), loopt een van de beschreven wandelingen door Gulpen en wordt het volgende over dit hotel gezegd:

"Voor hem, die niet op een dag of wat behoeft te zien, kan een verblijf te Gulpen gedurende een dag of drie, vier, niet anders dan zeer loonend zijn; ook de omstreken van dit dorp zijn zeer schilderachtig. Men zal er zeker in het hotel "de la Poste" of "de Kroon" op min kostbare wijze een goed onderkomen vinden."

Tot zover de letterlijk tekst uit dit boek uit 1897. De genoemde accommodaties plaatsten een advertentie in dit boek. Hier de geplaatste advertentie van Hotel de La Poste:

LUFTKURPLATZ

HOTEL DE LA POSTE

GULPEN, LIMBURG Station WIJLRE.

Riant gelegen. 25 Logeerkamers. Veranda-Balcon met schoonste vergezicht. Groot wandelpark. Uitmuntende keuken. Heerlijk Zomerverblijf Pension prijs ft. 2.- Vraag prospectus.

B. HEIMBACH.

Uit een foto van 1915 waarop de achterkant duidelijk te zien is, blijkt dat er inderdaad een wandelpark achter lag. Een groot balkon is over de hele breedte van de achterkant.

Tussen 1915 en nu zijn velen eigenaar geweest van Hotel Bergland, tegenwoordig Grandcafé Galloupe.

Slagerij. Klinkenberg, familie van de slager Klinkenberg op de Rijksweg.

In de verhalen van Oud-Gulpenaar Albert H. F. Meertens, Mienj kingerjaore i Gullepe lees ik dat rond 1914: De mam sjtong dan aoch sjiek drop. Ze hauw ofwal 't 's zondesklèèd aa of droog en mantelpaekske en natuurlijk 'nne groeëte sjtruë zommerhoot van bie 't Net en May Vlege (Vliegen), die i g'n Dörpssjtraot e hotegesjaef hauwe vlak bie de sjlaechterie van d'r Zjèèn Klinkenberg.

Kapper van Hugten,

Schoenenzaak. Lemmens.

In verloop van de geschiedenis werd dit kapsalon Van Deurse. Daarna is hier een patatzaak gekomen die regelmatig van eigenaar wisselde. Harrie Schiffeler startte deze zaak op. Vroeger heette deze zaak: Tolhuis.

De Gulden Hoek.

In mijn jeugd was het de Familie Florisson die deze slijterij/drankenhandel runde. Daarna was de naam Lemmens aan deze zaak verbonden. Voor mijn tijd moet er een familie Damoiseau gewoond hebben. Momenteel is het VVV-Gulpen in dit pand gevestigd.

De marechaussee kazerne.

Ongeveer in het midden van de geplaatste fotois deze te zien. Deze ligt op de huidige Burg. Teheuxweg.

De Gulpenerberg.

Hier valt op dat het Hotel van Timmers, Hotel Aurora nog niet die omvang als vandaag de dag had. (Aurora chaletverhuur) Ook is er mijns inziens de weg naar de Gulpenerberg nog niet van een asfalt laag voorzien.

Het huis rechts vooraan. Op een foto van 1930 is dit huis te zien met in de tuin een 'reclame' bord waarop staat dat er een bloemisterij is gevestigd. De familienaam die ik bij dit huis heb staan is Heimbach.

Het huis van Fien Cris.

Zo wordt het door de oudste generatie in Gulpen nog genoemd. Ook de familie Strouken woonde in dit pand. Het is al jaren geleden afgebroken. Op oudere foto's is volgens het opschrift op de voorgevel een schoenmakerij in dit pand gevestigd.

Familie Zink. Mevr. Zink was coupeuse.

Hotel Restaurant Café Heidendaal. Dit was in het verre verleden een halteplaats voor reizigers van diverse pluimage.

Slagerij

In mijn jeugdjaren was hier de slagerij van Kroes gevestigd. Voor de oude heer Kroes had ik als klein kind enkele dagen per jaar diep ontzag. Hij speelde volgens historische verslagen 49 jaar lang voor de goed heilig man. En dat betekent dat vele generaties hem ook als de brenger van cadeautjes hebben gekend. Ook nadat ik ontdekt had dat de slager en Sinterklaas een en dezelfde persoon waren bleef ik aan Klaas denken als ik voor boodschappen naar de slager werd gestuurd.

Postkantoor en gemeentehuis.

Hier is ook nu nog het balkon te zien waar zich de beruchte balkonscène vlak na het beëindigen van Wereldoorlog II afspeelde.

De oudere generaties herinneren zich de zaal in dit gemeentehuis nog van de plek waar ze hun partner eeuwige trouw zworen. Hier zijn vele wettelijke huwelijken voltrokken. In de gevel van het oude gemeentehuis zijn twee wapens ingemetseld. Het rechtse is Petrus, de patroonheilige van de kerk met de sleutel en ernaast de Limburgse leeuw.

Kantonhof

In dit voormalige gemeentehuis bevindt zich een doorgang naar het vroegere kantonhof.

Schoenenzaak Bendemacher. Al enkele generaties lang.

Smeets. De laatste jaren was het boek- en tijdschriftenverkoop, sigaretten en snoep. Wat ik mij kan herinneren is dat hier ook bakkersgist te koop was. Vooraan in de winkel was een extra toonbank waarop achter glas een grote blok gist lag. Van thuis uit had ik de opdracht gekregen voor 15 cent gist te halen. Van de grote brok werd dan een kleine portie afgehaald en op de weegschaal gelegd. Goed verpakt en de handelstransactie was voltooid. Het woord 'koningsgist' schiet mij te binnen als ik aan deze tijd denk. Was de heer Smeets misschien vertegenwoordiger bij deze fabriek?

Gielen en zonen.

Het huis staat onder op de hoek van de Dorpsstraat en de Rosstraat. Het was een kledingzaak. En in die tijd was het allemaal maatkleding. Op oudere foto's staat op de voorgevel (Marktzijde ) 1. Wijnen - Hissel. Aan de etalages te zien ook al een modezaak. Nu is het een eetgelegenheid met de toepasselijke naam: "L'Atelier."

Uit deze geschiedenis van de Dorpsstraat kunnen we veel leren voor de toekomst, want: Als het verleden niets betekent voor het heden, biedt het heden dan nog perspectief voor de toekomst?